St - online-Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt

     online - Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt
                         http://www.wittgensteiner-platt.de
                                              Hgg. von Dr. Peter Kickartz
Title
Direkt zum Seiteninhalt
Meine Website

Meine Website


Mitmachen
Grammatik
Schreibweise
Autoren
Literaturverzeichnis
Kontakt, Impressum und Teilnahmbedingungen


St

St Stääb -

 
stäabbe (Odf, Rkh, Rph) -
stopfen. Odf.: "Strembe stäabbe."

Staand, Pl.: Stanne (Wun)
Stand. Wun.: "Der hot hie en schwere Staand. Uffem Martplatz sein als de Stanne uffgeböwwed."

stäänich (Wun) -
steinig. Wun.: "Dos wor frieher en stäänijje A(i)cker, haure äs do alles eegeplanzd."

Stääneel  (Wun) -
Petroleum. Wun.: "Bu äs ds Kannche merrem Stääneel feer de Lambe!"

Staangduwack (Odf, Rkh, Rph) -
Strangtabak.
 
Stääretsche (Wun) -
Steinrutsche (Flurname). Wun.: "Dos steile Stegge hangerem Pererschgrund naanden se de 'Stääretsche."

Saaschlaura (Odf, Rkh, Rph) -
Steinschleuder.

stäake (Odf, Rkh, Rph) -
stärken. Odf:  "Mer winn ins erschdemol stäake. Ech hon da Wäsch gestäakd."

Stäakonge (Odf, Rkh, Rph) -
Stärkung. Odf: "Etze kinn ech e kläne Stäkonge vadraa."

Stäappnölle (Odf, Rkh, Rph) -
Stopfnadel.

Stääwads (Odf, Rkh, Rph) -
unvollständig kastrierter Eber mit einem innenliegendem Hoden (dem "Stein") Odf.:  "Wenn immed en Stääwads hadde, dos fill erschd no ner Zeit uff."

Stäbbensel (Odf, Rkh, Rph),
Staubpinsel.

Stäbduch (Odf, Rkh, Rph) -
Staubtuch.
 
Stäbkamm (Odf, Rkh, Rph)
Staubkamm.

Stäblonge (Odf, Rkh, Rph)
Staublunge.

Stäbsauja (Odf, Rkh, Rph) -
Staubsauger.

Stäch (Bgh, Hem, Rld), Stäach (Odf, Rkh, Rph), Stach (Wun) -
Stich.  Odf: "Loss mech ned em Stäach. Hoffendlech komme ma dä steile Stäach do noff."(Steiler Stich = Anstieg-Böschung) Wun.: (in der Redensart "immed em Stach losse") "Sei Geda(i)chtnis lesst en ee letzder Zeit alsemoo em Stach."

Stache (Wun) -
Zaunlatte eines Staketenzaunes. Wun.: "Dos Känd hot merrem Schleere en Stache vom Goordezau korz gefohre."

stäche, stoch, gestoche (Bgh, Hem,Rld), steache (Fdg), stäache (Odf, Rkh, Rph), stache (Wun) -
1. stechen, ech stächen, dü stechsd, hä stechd, mer stächen ... Hem: "Dech stechd woll da Hawwa!" Odf: "Die Biene stäache. Ech sei gestoche worn. Du stechsd mech ned. Stäach dech ned. Ech hon mech gestoche. Ech stäache da Goarde rem."   ed." Wun.: "Äs hot sech merrrer Nuule en Dömme gestoche." 2.Bgh,:  imme(n)d eene stäche - jemanden ohrfeigen, ins Gesicht schlagen, auch: jemand einen deutlichen Hinweis geben. Hem "Glech stächen ech der eene". 3. Bgh.:  sech eena stäche - sich einen trinken

Stachel (Wun) -
Stachel. Wun.: "Der Stachel setzt dief ee da Haud."

Stächel (Bgh) -
Brecheisen.

Stacheln
(Fdg): de Stacheln -
Stachelbeeren. s. Grischel.

Staches (Ban) -
frecher Mensch (auch Schimpfwort).

Stadüa (Bgh, Hem) -
Statur.

stähle,  stohl, gestohle (Hem, Rld, Wun), stehln, gestohn (Odf, Rkh, Rph) -
stehlen. Wun. Präs.: ech stählen, dü stehlsd, hä stehld,  mer stählen, ehr stähld, se stählen; Prät.:  ech stohl, u.s.w.; Konj.:  ech stiehle,, u.s.w; Imp.: stähl ! "Die mählijje Bräzel kenn ma gestohle bleiwe." Odf: "Dä stehlt. Die Leure stehln. Die hon gestohn."

stak (Hem, Rld), stäak (Odf, Rkh, Rph), stark (Wun) -
stark. Odf: "Etze mussd du staäk sei. Dä höt stäake Nerve. Dä höt en stäake Gläwe. Änechkeid mächt stäak. Hä magiert da stäake Mann. Äna wäall stäaka sei wie da annere. Dä äas om stäaksde. Dos röchd stäak. Dos äas scho stäak vawesd. Dos äas doch e stäakes Stögge. Dos äas en stäake Duwack." Wun.: "Den kennsde ned werrer, dos harren gruße, starke Karle gegää."

Stall, Dim.: Stallche (Hem, Of, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
Stall. Wun.:  "De Schwaale hun em Stall bewwer da Deere e Näst geböwwed."

Stallarwed (Odf, Rkh, Rph) -
Stallarbeit.

Stalldeere (Hm, Odfr, Rkh, Rld, Rph) -
Stalltüre.
 
Stallfänsder (Hem, Rld), Stallfe-insder (Odf, Rkh, Rph) –
Stallfenster.

Stallmäasd (Odf, Rkp, Rph)-
Stallmist.

stälze (Wun) -
stelzen. Wun.: "Dos Madche stälzde med sein rure Stiwwel wie en Storch derch ds nasse Gros."
 
Stamm, Dim: Stämmche (Odf, Rkh, Rph) Pl.: Stemme (Wun) -
Stamm. Odf: "Du kemmst äach aus derm  'Stamme Nomm.'  E klänes Stämmche." Wun.: "Da Stamm wor hohl, derwäjer müssde der Bääm emgemocht wäre."

Stammbööm (Hem, Rld), Stammbäm (Odf, Rkh, Rph) -
Stammbaum.
Odf: "Mei Abstammonge stedd all ee meim Stammbäm."

Stammbüch(Hem Rld), Stammbuch  (Odf, Rkh, Rph) -
Stammbuch.

stamme (
Odf,Rkh,Rph, Wun) -
stammen. Odf: "Ech stamme vo Owandorf. " Wun.: Die Leire stammen ned hie aus da Gejend."

Stämme (Bgh, Hem) -
Stimme.

stammele (Odf, Rkh, Rph)
stammeln. Odf: "Wos stammelsde da veer dech hen?"

Stange, Pl.: Stange (Odf, Rk, Rph, Wun)
Stange. Wun.: "Dos wärd üjj e scheene Stange Gäld kosde." Odf.:" 's Kläd hon ech vo da Stange gekäft. Dä ged werra e Stange o."

Stangebuhne (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
Stangenbohne

Star, Pl.: Stare (Wun) -
Star. Wun.: "Do flier en Schwarm Stare ausem Karschebääm."

Starch, Pl. Starche (Bgh) -
Storch.

Starer, Pl.: Starer (Hem), Starrer (Wun) –
Städter. Wun.: "Dos sein Starrer ausem Rührgebiet, die hie ee Summerfresche sein."

starrer (Wun) --
städtisch. Wun.:  "Dos sein su starrer Sidde, die sein hie ned More."

Starkde (Wun) -
Stärke. Wun: "Die Peiler mürren de gliche Starkde hun."

Starn, Pl. Starne (Bgh, Hem, Wun) -
Stern. Wun.: ""Err äss kenn Starn om Himmel ze säh."Bgh.: "kenn Starn, dä da lichted" (auswegslos). Starn (Wun) - Stirn. Wun.: "Hä kemmde sech de Splesse aus da Starn."
 
Starwe (Hem, Rld), Sterwe (Hem,Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Sterben. Odf.: "Dä leid em Sterwe."

starwe , storb, gestorwe (Bgh, Hem, Wun), sterwe (Fdg, Odf,Rkh, Rph) -
sterben. Wun, Präs.. ech starwen, dü starwesd, hä starwed, mer starwen, ehr starwed, se starwen; Prät.: ech storb, dü storwesd, hä storb, mer storwen, ehr storwed, se storwen; Konj.: ech stirwe, uu.s.w.; Imp.: starb ! Wun: "Der Mann äss gasder em Kraankehaus gestorwe." Odf.: "Alle Mänsche musse sterwe. Die Leure sei gestorwe. So schnäall stirwed ma ned. Fräass orra sterb."
 

Starwebedde (Bgh, Hem), Sterwebette (Fdg, Hem) –
Sterbebett.

Starwedaag (Bgh, Hem), Sterwedoog (Odf, Rkh, Rph) -
Sterbetag
.

Starwefällle (Hem, Rld), Sterbeälle (Odf, Rkh,Rph) -
Sterbefälle.

Starwensangesde (Hem), Sterwensangeste (Fdg, Hem) -
Sterbensangst.

Starwelager
(Bgh, Hem), Sterwelager (Fdg, Hem) –
Sterbelager.

Starwewoad, Dim.: Starwenswöadche (Bgh, Hem), Sterwewoat (Fdg, Hem) -
Sterbenswort. Hem: "Duvonne äss kee Starwenswöadche wuhr."

Starz,  Pl.: Starze (Wn) -
Pflugsterz., (paariger Griff zum Führen des Pflugs). Wun.: Held da Marz dn Plügg beim Starz, held da Aprel en werrer stell."

starze (Bgh, Hem) -
stürzen. Hem: "Hä starzde ewwa de eejene Fisse."

statze (Bgh, Bkb, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wom, Wun) -
trotzig mit dem Fuß auftreten, aufstampfen gestelzt gehen.  Odf: "Dos statzd med de Stöchelschuh de Treppe noff. Wenn derm wos ned bassd, stadzs  med de Fisse offen Borre." Bkb, Wom: "Der Trotzkop statzt med dem Füss."Die Känne statzden erschdemoo derch der huge Schnie un da mochden se sejje Bohne feeren Schlere."

Staune  (Odf,Rkh,Rph) -
(das) Staunen.

staune
(Odf, Rkh, Rph) -
staunen
.
 
stäwe (Wun) -
stauben. Wun.: "Dos Mähl stäwede derch de Keche."

stawelich (Bgh) -
verwundert.

stäwich (Wun) -
staubig. Wun.: "Die Mannsleire sein immer su stäwich, wenn se aus da Werkstatt kummen.

Stawel, Pl.: Stawel (Wun) -
Stapel. Wun.: "Ech sein doch beinem gewäst un hunnem der Stawel Bicher werrrgegää."
 
stawelen (Wun) -
stapeln. Wun.: "De Bicher stawelen sejj als uff seim Schreibdesch."

stawelich (Bgh, Wun) -
1. Bgh.: verwundert, 2. Wun.: benommen. 2. ohne Worte vor Erstaunen, Überraschung, Bestürzung Wun.: "Der Karle ging veer Schracke ganz stawelich doremm."

steare (Bgh, Hem) -
stören.
 
Stebbche (Hem, Rld) Stewweche (Odf, Rkh, Rph)–  
Stübchen. s. Stuwwe

stebbe (Wun) -
mit Steppstichen nähen. Wun.: "Die Nehre sein met da Haand gesteppt."
 
 

Stebbelfisse (Bgh) -
abnorme Fußstellung mit nach innen zeigenden Fußspitzen (B. Stremmel).
 

steche (Hem, Rld), stache, stoch, gestoche (Wun) -       
 
stechen. gestoche. Wun. Präs.: ech stachen. dü stechesd, hä stechd, mer stachen, ehr stachd, se stachen; Prät.: ech stoch, u.s.w.; Konj.: ech stiche, u.s.w.; Imp: stach ! Hem. eh stächen.
 
 

Stechel, Pl.: Stechel (Wun) -
 
Brechstange. Wun.: "En Stechel kamma zm Uffhewelen orrer zm Spaale brüche."
 
 

Steßer, Pl. Steßer (Wun)
 
Stößer, Schälmesser für Fichten. Wun.: "De Hulzma(i)cher hadden Steßer, do mochdense de Schale våo Bääme merre ab.
 
 
 

stecke/ stegge; stock/ stogg; gestocke/ gestogge (Hem Rld Wun) -
 
stecken. Wun.: ech steggen, dü steggesd, hä steggd, mer steggen, ehr steggd, se steggen; Prät.: ech stock, u.s.w.; Konj.: ech steggde, u.s.w.; Imp.: stegg ! Wun.: "Hä nahm da Emschlag un steggden ee sei Briebdasche. 2. sich an einer bestimmten Stelle befinden. Wun.: "Da Schlessel stogg doch äwe nogg em Schlesselloch."
 
 

Steckel/ Steggel, Pl.: Steckel (Hem, Rld), Stackel/Staggel, Pl.: Stackel (Wun) -
 
meist gerade gewachsener, dünner Ast(teil), der als Pflanzenstütze, Schlagstock o.Ä. verwendet wird. Wun.: "Der Junge warft merrem Stackel no demm Hund."
 
 

Stecknölle, Dim.: Stecknöllche, Pl.: Stecknöllcha (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stecknadel.

Stegg(e), Pl.: Stegger; Dim.: Steggelche (Hem) –
 
Stück. Hem: "Du wünn ma als e Steckelche daveer stecke."
 
 

steh, sting, gestange (Wun) -
 
stehen. Wun.Präs.: ech stehn, dü stessd, hä sted, mer stehn, ehr sted, se stehn; Prät.:  ech sting, dü stingesd, hä sting, u.s.w-; Konj.: mer stingen, u.s.w., Imp. steh ! Wun.:  "Die Daller stehn als uffem Desch.  Dos sting ee da Zeiringe."
 
 

Stee, Pl.: Steene (Hem, Rld), Staa, Pl.: Stääne, Dim.: Stäche, Pl.: Stächa (Fdg, Odf, Rkh, Rph, Wun) -     
 
Stein. Odf: "Dä griet en Staa gesasst. Leura kläne Stächa." Hem: "Dä hot bei mer en Stee em Bräd. Hä hot da Stee ee's Roll gebrochd. Ech leen deer kenn Stee en Wäg. Mer felld en Stee vom Ha(r)ze. Fdg: " 's leit m'r wie'n Staa em Moge. Wun: "De Känne hun uffem Fäld Stäne geläse."
 
 

steeaald/ stääaald (Hem, Rld, Wun) -
steinalt. Wun.: "Inse Omma äs stääaald worrn."
 
 

steearnan (Rph) -
steinern
. Rph: "Steearnan Steeas'che" (wörtl: steinernes Steinchen; steinerne graue Flasche aus Ton mit blauer Salzlasur für Schnaps.) Rph: "Schedd ma mol eena aus'm steearnan Steeasche." (Schütt mir mal einen aus der kleinen Grauen Steinflasche - Schapsflasche.)
 

Steebroch (Hem, Rld), Staabroch (Odf, Rkh, Rph) -
Steinbruch
. Odf: "Dä arwed em Staabroch."

Stee-erddepppe (Gro) –
Steinguttopf.
 

Steel (Bgh, Hem, Laa, Rld, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) –
 
Stiel. Wun. "Der Steel wor als lange luse, nü ärre abgegange."
 
 

Steelmüs (Wun) -
 
Rübstiel-Gemüse. Wun.: "De Grußmudder hadde Steelmüs ee ährem Gorde gezoge.
 
 

Steelpöttche (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stieltöpfchen.
 
 

Steeläaje (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stielaugen.
 
 

Steel-schnetzerche (Wun) -
 
Schnitzmesser zur Bearbeitung der Löffelstiele. Wun.: "De Klange vom Steelschnetzerche wor o zwee Seire schorb."
 
 

steere (Wun)-
 
stören. Wun.: "Steer mech ned bei da Arwed!"
 
 

Steeßa (Bgh), Steersa (Odf, Rkh, Rph) -
 
1. wörtlich: Stößer  2. Raubvogel, 2. Schäleisen. Odf.: "Dos ärren Steersa."
 
steene (Hem) -
stöhnen. Hem:"Hae steente ganz bedroffe."

steere (Hem, Rld), steer (Odf, Rkh, Rph) -
stören. Odf.: "Steer mech ned imma. Du steerst ins imma beim Easse. Ech wäll ned mieh gesteerd wern." de Nadur wird imma mie zasteert, die Natur wird immer mehr zerstört.
 
 

Steeschleuder (Hem, Rld), Staaschlaura (Odf,Rkh, Rph) -
 
Steinschleuder.
 
 

Steetreppe (Hem, Rld), Staatreppe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Steintreppe.
 

Stefd, Pl.: Stefde (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
Stift.
Odf: "Ech hon en Steft em Schuh. Dos mächt insen Steft." ( Stift-Lehrling). Wun.: "Ech hun dem Känd Stefde un Babier gegää, derres Beschefdijinge hot."
 
 

Stefdzoh (Hem; Odf; Rkh; Rld, Rph) -
 
Stiftzahn.
 
 

Steffelche, Pl.: Steffelcher (Wun) -
 
kleine, gerade gebaute Tabakspfeife mit kleinem Pfeifenkopf. Wun.: "Bra(i)ngesde dm Obba moo da Dewack un ds Steffelche!"
 
 

Stegge, Pl.: Stegger, Dim.: Steggelche (Bgh, Hem, Rld, Wun), Stöcke, Dim.: Stöckche (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stück. Hem: "Mer genn e Steggelche ze Füss." Odf: "E Stöcke Kuche. Ech geh e Stöcke med deer. Röck ma mol e Stöckche. A Stöcke noom Annere! Dos äas e stäack Stöcke." Wun.: " Gäbb da Ommå noĝĝe Stecke Küche. - Håsde åls gehorrt, wås de Känne feer Stecker gemååcht hunn."
 
 

stegge (Bgh, Hem, Rld) -
 
stecken.
 
 

Stegger (Wun) -
 
ungefähr (bei zählbaren Mengen von Gegenständen, Tieren etc.). Wun.: "Ech hunn Stecker zah Poor Schüh em Schraank steh."
 
 

Steggelschüh (Bgh) -
 
Stöckelschuhe (Schuhe mit hohen Absätzen.)
 
 

Stehlar, Pl.: Stehlarn (Odf, Rkh, Rph) -
Dieb, Stehler. Odf: "Dos sei Stehlarn. Da Hehler äas ned bessa wie da Stehler."

Steia
(Bgh, Hem, Rld), Stoijer (Odf, Rkh, Rph), Steier (Wun)
 
Steuer. Odf: "Ech muss de Stoijer bezohn. Ewwaall äas Stoijer droff." Wun.: "Mer müřřen detz Johr dodruff meh Steier bezohle.
 
 

steib (Wun) -
 
steif. Wun.. "Da Wasch wor steib gefrore. Hä hårre steiwes Bää."
 
steiwe sw.V. (Wäsche) stärken Die Großmutter hat die weißen Kragen gestärkt. De Grußmudder håt de weyße Kråĝe gesteiwet.
 
 

steieren (Wun)
 
steuern. Wun.: "Dü steierschd ee de falsche Rechdinge."
 
 

Steija (Hem, Rld) -
Steiger.
 
 

steil (Wun) -
 
steil. Wun.: "Der Wäg ged steil de Bäärg nuff."
 
 

Steimbeler (Wun) -
 
Stampfer im Butterfass. Wun.: "Da Steimbeler em Budderfass hadde unge om Steel e heylzernes Rod med Lecher dränne."
 
 

Stein-eel (Alh), Stee-eel (Gkh, Hem, Rld) -
Steinöl, Petroleum.
 

Steitche (Wun) -
 
Steitche (Flurname). Wun.: "Dos A(i)ckerlaand om 'Steitche' wor stäänich un trockde em Summer schwenge aus."
 
 

Steitz m., Pl. Steitze (Wun) -
 
niedriges Gefach an der Seitenwand unter dem Hauptheuboden der Scheune. Wun.: "Em Steytz wür selde gebrüchdes Gescherr abgestaald, weil es emstannich wor, dodro ze kumme".
 
 

steiwe (Wun) -
 
Äste von einem Baum entfernen. Wun.. Imp.: steib. "Frieher steiweden de Leire Asche un vafürrerden de denne Esde merren Blarrer o ds Veeh."
 
 

stelbe (Bgh), stelwe (Wun) -
 
stülpen. Wun. Imp.: stelb!  "De vulle Duffelsa(i)cke würen uffem Waa gestelwed, dess masche güd opagge un en Kaller traa kunne."
 
 

stelle, stellde, gestelld (Hem, Rld), stelle, staalde, gestaald (Wun) -
 
stellen. Wun.: ech stellen, dü stellsd, hä stelld, mer stellen, ehr stelld, se stellen; Prä.:  ech staalde, u.s.w.; Konj.. ech stellde, u.s.w.; Imp.: stell ! Wun.:"Hosde de Schessel als uffen Desch gestaald?  Stell dech ned su o, wie wenn de vo naud wessded!"
 
 

stelle (Bgh, Hem, Rld, Wun) -
 
still. Wun.: "Uff äämoo worsch ganz stelle em Haus. Nü haal stelle!"
 
 

stelwe (Wun) -
 
stülpen. Wun. Imp.: stelb ! "De vulle Duffelsa(i)cke würen uffem Waa gestelwet, dess masche gütt opacke un en Kaller traa kunne."
 
 

Stelze (Wun) -
 
Stelze. Wun.: "Als Känd hun ej ä emoo vasüchd, uff Stelze ze lääfe."
 
 

Stemme (Hem, Rld), Stermme (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stimme. Odf.: "Die höt e gräalle Stermme. Ech kenn dech o da Stermme.
 
 

stemme (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
 
stimmen. Odf.: "Do stemmd wos ned! Es hott imma gestermd."
 
 

stenge, stang, gestunge (Bgh, Hem, Rld) -
 
stinken.
 

Stengel Pl.: Stengel (Wun) -
 
Stängel. Wun.: "Die Blümme hunn su stumbe Stengel, die bassen nerr ee die gruße Vase."
 
 

Stengelwooge (Wun) -
 
einfache Wage für Säcke, die mit Gewichten auszutarieren ist. Wun.: "Frieher würen de Sa(i)cke uffer Stengelwooge geweje."
 
 

stenn, stann, gestanne (Bgh, Hem, Rld), steh, gestane (Odf, Rkh, Rph) -
 
stehen. Rld. Präs.: ech stenn, dü stesd, hä stedd, mer stenn, ehr stedd, se stenn; Prät.: ech stann, dü stannesd, hä stann, u.s.w.; Odf. "Wo ech geh on steh. Dä stedd sech sech sälwad em Weg. Dä steddd em Ruhestand. Mer bleiwed da Vastaand steh. Ech losse alles le-ije on steh. Ech steh med em Fuss em Grob. Ech hon zu meim Wort gestaane. Hä stonn dabei.De Zeit stedd ned stell. Hä stedd ee da Zeironge.Dä stedd önga Vadachd."
 
 

stenner (Wun) -
 
1. steinern, aus Stein; 2. aus Steingut, irden. Wun.: "De määsde Leiře hadden e stenner Müsdebbe, es worren frieher awwer ää heylzerne Müsdebbe em Gebrüch."
 
 

Stetzel (Bgh) -
 
Pfahl.

steweren
(Wun) -
 
1. stöbern, nach etwas suchen; 2. wie Staub in der Luft herumwirbeln. Wun.: Der stewerd uffem Balge, obbe dos aale Schaukelpard noch werrerfenkt."
 

steymberen
(Wun) -
 
kürzen, beschneiden, stutzen. Wun.:"Da Vadder hot denn Känne de Hoore gesteymbert."

Steije (Odf, Rkh, Rph) -
 
(das) Steigen. Odf: "Des Fiewa äas om Steije."

stelbe (Hem) -
stülpen.

Stell
(Fdg), Stelle (Odf,Rkh,Rph) -
 
Stelle. Odf: Bleib ned off da Stelle steh. Vo der Stelle aus höt ma de scheenste Aussicht." Fdg.: "Hä bleeb ned lange off aaner Stell."
 

stell(e)
 (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
still. Odf: "Sei stell. Stelle Wassa gründe dief. De Maschine stett stell. Dä höt sech stell on haamlech fortgemöcht."          

stelle
(Odf, Rkh, Rph) -
stillen
. Odf: "Da Honga äas gestellt."

stell(e), stellde
 (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph), gestelld (Hem, Rld), gestaald (Odf, Rkh, Rph) -
stellen. Odf: "Stell dech strack. Stell dech ned so afällech o."

Stellenwert (Odf, Rkh, Rph) -
Stellenwert. Odf.:"Dos höt en große Stellenwert.

stellhaale
(Odf, Rkh, Rph) -
stillhalten. Odf: "Ech muss immer stellhaale."

Stellinge
(Hem, Rld), Stellonge (Odf, Rkh, Rph) -
Stellung. Odf: "Ech haale die Stellonge."

stellschweje (Odf, Rkh, Rkp) -
stillschweigen
. Odf.: "Mer winn stellschweje."
 
 

stellschwejes (Odf,,Rk, Rkp) -
 
stillschweigend. Odf.: "Die hon sech stellschwejes fort gemöechd."
 
 

Stembel,  Pl.: Stembel (Hem, Rld, Wun) -
 
Stempel. Wun.:"Uff der Bescheinijinge fehlt noggen Stembel."
 
 

stembelen (Wun) -
 
1. stempeln; 2. Arbeitslosengeld beziehen.
 
 

Stemme, Pl. Stemme (Wun) -
 
Stimme. Wun.:  "Ech kann die anzelne Stemme ned raushere."
 
 

stemme (Wun) -
 
stimmen. Wun.: "Gück emoo noh, ob de Adresse noch stemmd!"
 
 

stenke, stank, gestunke (Hem, Rld, Wun) -
 
stinken. Wun. Präs..: ech stanken, dü stenkesd, hä stenkd, mer stanken, ehr stankd, se stanken; Prät..  ech stunk, u.s,w,; Konj.. ech stinke u.s.w.; Imp.: stank !  "Hie stenkts, wie wenn de Katze en Hääf ee de Stuwwe gemochd hedde."
 
 

sterze (Wun) -
 
stürzen. Wun.: " Waremm wellt ehr üch ee öwwe Unglecke sterze?"
 
 

Stillstand (Odf, Rkh, Rph) -
Stillstand.

stenge/stenke, stang/stank, , gestunge/gestunke (Bgh, Hem, Rld) -
stinken.

stenkeren (Odf, Rkh, Rph) -
 
stänkern. Wenn er doch zu uns käme und sagen würde, was ihm nicht passt, aber er stänkert nur bei anderen Leuten dagegen. Wenne doch noh ins keme un saaře, wåřř em net båsst, åwwer hä stenkert nür bei ånner Leiře dagä.

stenn, stann, gestanne (Bgh, Hem), stenn, stonn, gestane (Fdg) -
stehen.Hem; ech stenn, dü stesd, hä stedd, mer stenn, ehr stedd, se stenn. Imp.: Steh ! Pl.: Stedd! Hem: "Hä hot sech de Beene een Leib gestanne. Dufeer stenn ech ee. De Ühre äss stenn bleewe. Dü stesd deer sälwad em Licht. Dämm stedd's Wasser bis züm Hals. Se lissen alles stenn un lejje. Mer stenn güd merrenanner. Hä  stedd zü seim Woad."
 
 

Stennel, Pl.: Stennel (Wun) -
 
Stützpfeiler (bei Baumaßnahmen). Wun.: §Die Stennel senn de Da(i)cke stibberen, bes die nöwwe Waand gezoge äs."
 
 

Stenzel (Wun) -
 
Stünzel (zu Bad Berleburg). Wun.: "Hä hot met seiner Küh uffem Stenzel en Preis gewunn."
 
 

Stern (Odf,Rkh,Rph) -
Stirn. Odf:  Dä zieht de Stern ee Faale. Dos stett ma ned off da Stern geschreewe."

Sterme (Odf,Rkh,Rph) -
Stimme. Odf: "Die hött e gräalle Sterme. Ech kenn dech o da Sterme."
 

sterme (Wun) -
 
stürmen. Wun.: "Es stermt un schnejjet wie ungescheit."
 
 

stermisch (Wun) -
 
stürmisch. Wun.. : "Uff su e stermische Begrießinge wor ech ned gefasst."
 

sterme
(Odf, Rkh, Rph) -
stimmen, (richtig sein).  
Odf: "Do stermd wos ned. Es hot imma gestermd."
 

stets (Odf,Rkh,Rph) -
 
stets. Odf: "Stets on stännech. Ech sei stets ehrlech gewerst."
 
 

stetze (Wun) -
 
stützen. Wun.: "Hä müssde sech dobei merren Ha(i)nge uffen Desch stetze."
 
 

Stetzel (Bgh) -
 
Pfahl.
 
 

Steujamann (Odf, Rkh, Rph) -
 
Steuermann. Odf.: "Da Steujamann steujart des Schiff.
 
 

Steujajonge (Odf, Rkh, Rph) -
 
Steuerjunge.
 
 

Steujamann (Odf, Rkh, Rph) -
 
Steuermann. Odf.: "Da Steujamann steujart des Schiff."
 

steujarn (Odf, Rkh, Rph) -
 
steuern. Odf.: "Dä steujart eh de rechdeje Richdonge."
 
 

Steujarung (Odf, Rkh, Rph) -
 
Steuerung.  
 
 

Steujakneppel (Odf, Rkh, Rph) -
 
Steuerknüppel.

steujan (Odf, Rkh, Rph) -  
 
1. steuern, 2. ermahnen. Odf.: "Steuja  mol dä Kernne. Hössten gesteuert? Wenn de dä ned steuerst, da schloo se ewwa de Stränge. Ech kaa om steujan bleiwe."   

Stewweches -
Stewweches. (Hausname in Benfe)
 

stiare/ stiere (Bgh, Hem, Gkh, Wem, Wun), stiern (Odf, Rkh, Rph) –
 
1. stieren, anstarren, starr hinsehen. Odf.: "Stier mech ned so o ! Werem stierst du da so? Dä stiert wie en Bulles." 2. gebieten, ermahnen, Einhalt gebieten (mit Dativ), Wun.: "Stier dü dn Känne moo, uff mech wünnse ned heere." 3. wehren. Gkh/Wem: „Da liewe God stierd de Beeme, er stierd ö de Mansche.“ 3. für Bgh: 1. ermahnen, 2. besteuern, etwas dazugeben. Wun: "Der bassd ned mieh richdich ochde, der stierd nür noch strackaus."
 
 

Stibb (Bgh, Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
Soße, weiße Tunke aus Sahne oder Quark mit Einlage .Odf.: "Quelldoffen med Stipp." Wun.: "Wie ech Känd wor, hunn ech gääre Quellduffel med Stipp gässe."
 
 

stibbe (Wun) -
 
kurz eintauchen, eintunken. Wun.:  "Se stibbden ds trocke Brud ee de Sobbe."
 
 

Stibber, Pl.: Stibber (Wun) -
 
Stützholz. Wun.: "Ehnder ma die Waand hie uffbrachen, mürren erschd e poor Stibber gesasst wäre."
 
 

stibbere (Bgh, Hem, Of, Rkh; Rld, Rph, Wun) -
 
stützen. Wun.:  "Da Obba äs su schwach, derre beim Geh gestibberd wäre müss."
 
 

Stibbvisidde (Wun)-
 
Kurzbesuch. Wun.: "Ech wäll nür nogge Stibbvisidde bei meiner Dande mache."
 
 

stibitze (Wun) -
 
stibitzen, auf listige Weise entwenden.  Wun.: "Wer voüch hot ma da de Schokolade aus da Schübbloře stibitzt?
 
 

Stich (Bgh, Fdg, Hem, Rld), Stoch, Pl.: Steche (Fdg, Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
Stich. Fdg.: "Du hösst'n Stich."Wun.: "Der Knobb äs merre poa Steche werrer ogenehd. Der Junge harren Stoch uff de Nose kreeje."
 
 

Stichdoog (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stichtag. Odf.: "Dos äas da Stichdoog."
 

Stichflamme (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stichflamme. Odf.: "Es gob e Stichflamme."
 
 

Stichprowe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stichprobe.
 
 

Stichseje (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stichsäge.
 
 

Stichwonne (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stichwunde,
 
 

Stichwort (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stichwort. Odf.: "Behaal da dos Stichwort."
 
 

Sticke, f. (Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
Stütze, (in der Redensart "immed de Sticke haale"). Wun.: "Müssd dü dämm Känd ää noch de Sticke haale?" Odf.: "Ech haale deer de Sticke."
 
 

Stickel (Odf, Rkh, Rph) -
 
Eisenpfahl zum Vorlochen. Odf.: "Zum Peele setze broch ma erschd en Stickel."
 
 

Stickhüsde, m. (Wun) -
 
Keuchhusten. Wun.: "Der Stickhüsde wor su schlämm, dess ds Känd Oresnut dabei kreeg."
 
 

Stiel, Dim.: Stielche (Bkf, Hem) –
 
Stiel.
 
 

Stiefbrürer (Wun) -
 
Stiefbruder. Wun.: "Hä hadde noggen jengere Stiefbrürřer."
 
 

Stiewe (Wun) -
 
(boshafte) Laune. Wun.:. "Dos Känd hot Stiewe, derwäjer hun ejj es naus gescheckt."
 
 

stigge (Bgh), sticke (Wun) -
 
1. sticken; 2. stützen, abstützen. Wun.: "Ech hun da Scherm dabei, derr ech mech sticke kann."
 
 

stijje, steeg, gesteeje (Bgh, Hem, Rld, Wun), steje, steeg, gesteeje (Odf, Rkh, Rph) -
 
steigen. Wun. Päs.: ech stijjen, dü stijjesd. hä stijjed, mer stijjen, ehr stijjed. se stijjen; Prät.:  ech steeg, dü steejesd, hä steeg; u.s.w.; Konj.:  ech steeje, u.s.w.; Imp.: stigg. Odf.. "Des Werraglos steit. Mehr steje de Berg noff.  Der äas da Ewwamud en Kobb gesteeje. Wer hoog steit ,kaa dief falle. Des Fiewa äas oom Steije.Des Werraglos steit. Die Fraa steit ausem Auto aus. Wun.:"De Känne lossen de Drache stijje."
 
 

stikum (Bgh, Hem, Rld, Wun) -
 
still, heimlich. Wun.: "De Omma hot ma stikum wos zügesteckd."
 
 

Stippche (Wun) -
 
abgetrennter, kleiner Teil eines Ganzen, kleines Stück. Wun.: "Hie hosde e Stibbche vom Straangdewack."
 
 

Stiwwel, Pl.: Stiwwel (Bgh, Hem, Rld, Wun) Pl.: Stiwwen (Fdg, Odf, Rkh, Rph)–
 
Stiefel. Fdg "D'r ka'n Stiwwel voll v'rtra."  Bgh.: "En Stiwwel vadra kinne" (Einen Stiefel vertragen können = belastbar sein.) Odf: " Dä äas gestiwweld on gespord." Wun.: "Der kannen Stiwwel vull vadraa."
 
 

stiwweln (Odf, Rkh, Rph)-
 
stiefeln .Odf.: "Hä stiwwelt awwa los."
 
 

Stiwwelknächt (Odf, Rkh, Rph), Stiwwelknaa(i)cht (Wun) -
 
Stiefelknecht. Wun.: "Frieher stink ee da Waschkeche en Stiwwelknaa(i)cht, bu de Manner ähre Gummistiwwel merre auszogen."
 
 

Stiwwelobsatz (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stiefelabsatz.
 
 

Stoare (Ban, Rld) -
 
(Gestade), Bachbett, Ufer.

Stoare (Gkh) Stohre (Die) -
Stare.
 
 

Stoarz (Bgh) -
 
Sturz.
 
 

Stööb  (Bgh, Hem, Rld) , Stääb (Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
Staub. Odf.: "Do kemmd e Masse Stäb raus."
 
 

Stöbdüch (Hem, Rld,) Stäbduch --
 
Staubtuch.
 
 

Stöbbinsel (Hem, Rld), Stäbbensel (Odf, Rkh, Rph) -
 
Staubpinsel.
 
 

Stöbsauja (Hem, Rld), Stäbsauja (Odf, Rk, Rph) -
 
Staubsauger.
 
 

Stöblunge (Hem, Rld), Stäblonge (Odf, Rkh, Rph) -
 
Staublunge.
 
 

Stöbkamm (Hem, Rldd), Stäbkamm (Odf, Rkh, Rph) -
 
Staubkamm.
 
 

Stobbe, Pl.: Stobbe (Bgh, Hm, Odf, Rkh, Rld), Rph, Wun) -
 
1. Stopfen, Pfropfen, 2. klein gewachsener Mensch. Bgh.: "num Stobbe riche" (nach dem Stopfen riechen = angetrunken sein). Odf.: "Mach da Stobbe droff. Höste Stobbe een Ohrn?" Wun. :"Weile su klää wor, hisse bei der annere Känne 'da Stobbe'."
 
 

stobbe (Hem, Rld, Wun) stäabbe/ stäappe (Odf, Rkh, Rld, Rph) -
 
1. stoppen, 2. stopfen. Odf.: "Derm muss ech mol sei freches Maul stäabbe. Dos Loch stäabbe ma zu. Mer stäabbe de Strempe. Die musse gestäabbd wern." Wun.: "Stobb da moo ds Hemd ee de Hose!"
 
 

Stobbegoore (Wun)  -
 
Stopfgarn. Wun.: "Leg de Nuule un ds Stobbegoore werrer zeregge enn Schübbkasde!"
 
 

Stobbel (Wun) -.
 
Stoppel Wun.: "Dü hosd awwer de Stobbel laank steh losse."
 
 

Stoche (Odf,Rkh,Rph) -
 
Ärmelhälften, die als Schutz bei der Getreideernte vor den Ährengrannen dienten,

stoche (Bgh) -
 
1. (Feuer)  schüren, 2. schnell fahren. Wun.: "Geh moo un stoch ds Fier!"
 
 

Stocheise (Hem, Rld, Wun) -
 
Schürhaken. Wun.: "Hä hot de Glüt als merrem Stocheise ausenannergezoge."
 
 

stochele (Hem, Odf, Rkh, Rph) -
 
stochern. Hem:"Stochel ned su em Ässe rem! Wun.:"Wås stochersch de su med da Gawwel em Ässe, schma(i)ckds da ned?
 
 

Stock/ Stogg, Pl.: Stecke/ Stegge, Dim.: Steggelche (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun)  -
1. Stock, 2. Baumstumpf (in der Erde), 3 strauchartige Pflanze. Odf: "Ech geh om Stock. Es ged ewwa Stock on Staa. Hä kemmd vom Helzche off’s Steckelche."
Wun.: "Hä hot de Känne merrem Stock geschlaa."
 
 

stockbesoffe (Odf, Rkh, Rph) -
 
stockbesoffen. Odf:  "Dä äas scho werra stockbesoffe."

stockdunkel (Hem, Rld), stockdonkel (Odf, Rkh, Rph), stickdunkel (Wun) -
stockdunkel. Odf: "Deuse ärres stockdonkel." Wun.: "Es wor als stockdunkel, wie dos Känd noh hääme kom."
 
 

stockdoof (Odf, Rkh, Rph) -
stockdoof. (besondes dumm, töricht). Odf:  "Wie kama nur so stockdoof sei."

stockech (Odf, Rkh, Rph), stockich (Wun) -
stockig, stochfleckig. Odf: "Hie äas e stockeje Loft dren. Dä Wäsch äas stockech." Wun.: "Der Wasch äs stockich, der ech aus da Omma ährem Schraank gehollt hun."
 
 

Stockfläacke Odf, Rkh, Rph) -
Stockflecken
.

stocknichdarn (Odf, Rkh, Rph) -
stocknüchtern.

stocksoua (Odf, Rkh, Rph) -
stocksauer.
Odf: "Ech sei stocksoua."

stocksteif (Odf,Rkh,Rph) -
stocksteif.
Odf: "Ech sei stochsteif gefroorn.",
 
 

stöckweise (Odf, Rkh, Rph) -
stückweise.

Stockwerk
(Odf, Rkh, Rph) -
Stockwerk. Odf.: "Dos sewete Stockwerk."

Stoff, Pl. Stoffe (Wun)-
 
Stoff. Wun.: "Ech hunn su veel Stoff ewwerich behaale, derr ech ma dovo nogge Bluse neh kann."
 
 

Stoffel (Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun)
Stoffel, ungeschickter, begriffsstutziger Mensch. Odf: "Du bäasd en aale Stoffel! (Schimpfwort)." Wun.: "Dü aaler Stoffel, ech wäll dos liwwer sälwerd mache."
 

stoffelech (Odf, Rkh, Rph), stoffelich (Wun)  -
unbeholfen, ungeschickt, stoffelich..Odf: "Stell dech ned so stoffelech o."
 
 

 
Stoffscheer (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stoffschere.
 
 

Stock, Stogg (Bgh) -
 
Stock.
 
 

Stohre (Die), Stoare (Gkh) –
 
Stare. s. Spriele
 

Stoijer (Odf, Rkh, Rph) -
 
Steuer.  Odf.: Ech muss de Soijer bezohn.de Autostoier, die Autosteuer, ewwaall aeas Stoijer droff, überall ist Steuer drauf, da Stoijerbeschaed, der Steuerbescheid,
 
 

Stoijabeamte (Odf,Rkh, Rkp) -
 
Steuerbeamter.

Stoijerbeschaed (Odf, Rkh, Rph).
Steuerbescheid,

Stoijerkorde (Odf, Rkh, Rph) -
Steuerkarte.  

Stoijanomma (Odf, Rkh, Rph) -
Steuernummer.
 

Stood, Pl. Stere (Bgh, Hem, Rld) -
 
Stadt. Hem.: "Die wuhnen ee da Stood." Im nördlichen Teil Wittgensteins ist Berleburg "de Stood."

stoodbekaand (Hem)
 
stadtbekannt.

Stommel (Odf,Rkh,Rph) -
Stummel.  Odf: "Du bäast e klänes Stommelche."
 
 

Stonmmellförnga (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stummelfinger.
 
 

Stommelschwanz (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stummelschwanz. Odf: "Dae hött nur en Stommelschwanz."
 

stomp (Odf,Rkh,Rph) -
 
stumpf. Odf: "Dos Mäassa äas stomp. Med so nem stompe Massa kaa ma ned schneire.  Dos äas so stomp, wie kaalt Wassa briet. Das ist so stumpf, wie kaltes Wasser brennt.) Ech sei stomp (vollgegessen)".
 
 

stompe (Odf, Rkh, Rph) -
 
stampfen.
 
bei ins getts Oengagestomptes, bei uns gibt es Untergestampftes,- gestampfte Kartoffeln mit Gemüse,
 
 

Stonne (Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph),  Stunne (Wun) -
 
Stunde.  Hem: "Demm sei Stonne hot itzt gechlaa. Se kamen groore  zür richtijje Stonne." Odf.:" Ee  äna Stonne fährt da Zuch. Etze schläart de Stonne da Wohrheit. Dä hat e schwache Stonne. Es vagett Stonne em Stonne."

stonnelaang (Hem, Rld, Odf, Rkh, Rph) –
stundenlang. Odf.: "Ech worte ned stonnelaang."
 
 

Stonnelohn (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stundenlohn.
 
 

stonneweise (Odf, Rkh, Rph)-
 
stundenweise. Odf.: "Ech arwe nur stonneweise."
 
 

Stood (Bgh, Odf, Rkh, Rph) -
 
Stadt.Odf.: "Die wohne ee da Stood."
 
 

stoodbekannd (Odf, Rkh, Rph) -
 
stadtbekannt. Odf.: "Dä äas stoodbekaand."
 
 

Storch, Pl. Sterche (Wun) -
 
Storch. Wun.: "Die junge Leire hun bei da Hochzeit en Storch uff ds Dach gesassd kreeje."
 
 

Store  (Odf. Rkh,Rph) -
Bach, Fluß.  Odf.: "Da Store flisst  derch de Wessegrond nob. Da Store äas ewwa de Uwwan getreere. Die Kernne speern eem Store."

Störenfried (Odf, Rkh,Rph) -
 
Störenfried. Odf.: "Du bäast en Störenfried."

Storm, Pl.: Sterme (Bgh, Wun) -
 
Sturm. Wun.: "Der Storm hot veel Schore gedo."
 
 

Storz, Pl.: Sterze (Wun) -
 
Sturz. Wun.: "Dos Madche hot sech bei demm Storz e Bää gebroche."

Stoß (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stoß. Odf.: "Dos gob en gewaldeje Stoß."

stoße (Odf,Rkh,Rph) -
stoßen. Odf: "Die Kuh hött mech gestoße. "Die ste-est med de Herna. Ech hon mech gestoße. Dos hött mech veern  Kobb gestoße."
 

Stoßka(rr)n (Fdg) –
Stoßkarre. s. Schubbock.

stoßweise (Odf, Rkh, Rph) -
 
stoßweise. Odf.: "Dos ged imma stoßweise."

Stoot m. (Wun) -
 
1. politisches Gebilde, Staat; 2. Wun.: "Do kannsde kenn Stoot merrre mache."
 

stottarn (Odf,Rkh,Rph) -
stottern. Odf.: "De stottart. Dä stottart sech wos zerächte."
 
 

stoots (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
 
anstelle, statt, anstatt. Odf.: "Stots des de wos arwesd, fläjelste  dech nur dorem." Wun.: "Stoots mer dos glech ze saa, dode erscht emoo su, wie wenn naud bassiert weer."
 
 

stöware (Bgh) -
 
stöbern.

stöwisch (Hem, Rld), stäwech (Odf,Rkh,Rph) -
 
staubig. Odf: "Oom Balge äas alles so stäwech."
 
 

Stowwekamma (Odf, Rklh, Rph) -
 
Stubenkammer. Odf: "De Oma schleeft ee da Stowwekamma."
 

Sträache (Odf, Rkh, Rph)
 
Euterzitze. Odf.: "Die Sträache losse sech gud mäalge. De Kuh hött vier Sträache."

strääfe (Wun) -
 
streifen, Streifzüge machen. Wun.: "De Känne strääfen noch derch de Gejend."
 

Straang/Straank (Bgh, Odf, Rkh, Rph, Wun) pl. Stra(i)nge (Wun) -
Strang. auch. Angst, Respekt. Odf: "Ech berne alles med dem Straang beinanna. Nom da en Straang, on häng dech off !  Dä schläart ewwa de Stränge. Wenn alle Stränge re-isse." Bgh.: Straang hon" (Respekt, Angst, Furcht haben). Wun.. "Da Junge hadde Straank, wie en da Lehre erweschd hadde."
 
 

Straangdewagg (Wun) -
 
Kautabak. (der früher in Stangen oder Strängen abgepackt war). Wun.: "Hä hollde sech da Straangdewagg beim Ürgrußvadder ausem Lore."
 
 

stranguliern (Odf, Rkh, Rph) -
 
strangulieren. Odf.: "Dä hött sech stranguliert.
 
 

straawe (Bgh, Hem, Rld) -
 
streuen.
 
 

Straawes (Fdg, Hem, Rld), Straowes (Ban) -
 
Streumaterial (zum Streuen unter das Vieh)
 
 

sech sträbbe (Bgh, Fdg, Hem, Rld) -
 
1. sich ausziehen, 2. streifen, krempeln. Hem. "Ech sträbben de Ermel huk."
 
 

Sträch/ Streech, Pl.: Streeje (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
 
Streich. Odf.: "Die win mer en Sträch speern. Die hon naud wie domme Sträche em Kopp." Bgh.: "em dä Streech" (ungerfähr)
 
 

Strache, Pl. Srache -
 
Zitzen am Euter. Wun.:"Die Küh hat sejj en Strache om Zau uffgerässe"
 
 

Sträcke (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strecke. Odf.: "Dos äeas e weire Sträcke ze läeafe.
 
 

sträcke (Odf, Rkh, Rph) -
 
strecken. ausstrecken. Odf.: "Dä sträkt ma de Zonge raus. Dä dutt sein Ällarn de Baa ongarn Dosch sträcke. Die Sache muss gesträkt wern. Mer sträcke alles. Es sträckt sech hennaher."
 
 

Sträckeläaf (Odf, Rkh, Rph) -
 
Streckenlauf.
 
 

stragg (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
 
1. strack, gerade, geradezu, 2. quitt, ohne Ansprüche gegeneinander . Bgh.: "Ned stragg sei" (bei Lebensmitteln: gesäuert, verdorben sein). Hä äss ned ganz stragg em Kobb, (Er ist nicht ganz normal im Kopf.) Odf.: "Dos äeas e stragge Linie. Stell dech stragg. Ech kinn stragg varöckd wern. Ech geh stragg o da Waand noff. Du bäast doch ned mieh stragg om Kobb.  Dä höt mech doch stragg belooje. Dä äas stragg fort." Wun.: "Mer sein strack ewwer de Wesse gegange."
 
 

straggaus (Wun) -
 
geradeaus. Wun.: "Dü gesst bes zür Kreyzinge straggaus un da beejesde raa(i)chts ab."
 
 
straggfoard (Bgh) -
 
 

straggs (Wun) -
 
geradewegs, geradezu. Wun.: "Alse sog, wos lus wor, drehre hä sech straggs werrer em un ging fort."
 
 

straggs (Wun) -
 
geradewegs, geradezu. Wun.: "Alse sog, wos lus wor, drehre hä sech straggs werrer em un ging fort."
 
 

stra(i)cke (Wun) -
 
1. ausstrecken, hochrecken; 2. verdünnen, ergiebiger machen; 3. gerade ausrichten, glätten; 4. in Ordnung bringen. Wun.:" Hä håt sech de Hoore gestra(i)ckt."
 
 

Stra(i)ckde (Wun) -
 
Ordnung, Reihe (in der Redensart "e de Stra(i)ckde bra(i)nge"). Wun.:   Dos mürre ma werrer ee de Stra(i)ckde bra(i)nge."
 
 

stra(i)nge (Wun) -
 
streng. Wun.: "Hie herrschen stra(i)nge Sidde, do müssder üjj erscht drå gewänn."
 
 

stramm (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
 
1. fest, stramm, 2. betrunken. 3. kräftig gebaut, 4. energisch, forsch, 5. streng. Odf.: "Dos ärren stramme Käarle. Dä sted imma stramm. Zieh dä Droht bessche stramma o. Noch e bessche stramma. Etze ärres stramm genug." Wun.:  "Die Karle hun en stramme Marsch hanger sech."
 
 

stramben (Odf,Rkh,Rph), strambelen (Wun) -
 
strampeln. Odf.: "Med dem Fohrrod muss ech kräfdech stramben." Wun.: "Dos Kändche hot sech de Da(i)cke o de Seire gestrambeld."
 
 

Strambelhoose (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strampelhose.
 
 

Strambelsack (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strampelsack.
 
 

strandebee (Odf, Rkh, Rph) -
 
sofort, eiligst. Odf.: "Etze läafts strandebee no da Modda on vazäahlt alles."
 
 

stranguliern (Odf, Rkh, Rph) -
 
strangulieren. Odf.: "Dä hött sech stranguliert."
 
 

Strang, Pl.: Stränge (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strang. Odf.: "Dä schläart ewwa de Stränge. Wenn alle Stränge re-isse."
 
 

Stränn, Pl. Stränn (Wun)-
 
1. Haarsträhne; 2. Strang, Bund als Maßeinheit bei Strickwolle. Wun.: Hie äs noĝĝen Stränn braunes Strumbgore.
 
 

strappeziern (Odf, Rkh, Rph) -
 
strappazieren. Odf.: "Du strappezierst dei Nerve. Ddie Hose as veel zu veel strappeziert worn."
 
 

strappezierbar (Odf, Rkh, Rph) -
 
strappazierbar. Odf.: "Dos Däl äas strappezierbar."die Hose aeas veel zu veel strappeziert worn."
 
 

Stratz, Pl.: Stretze (Bgh; Wun) -
 
1. Strahl, 2. dünnflüssiger Brei, 3. Durchfall, Wun.: "Äs hot da Katze en Stratz Melche ee ds Schesselche gespretztd."
 
 

stratze (Hem, Wun) -
 
1. mit hörbarem Geräusch auseinanderspritzen, 2. dünnen Kot abgeben. Wun.: "Der Junge harr ee de Hose gestratzd."
 
 

stratz besoffe (Bgh, Hem, Rld, Wun) -
 
volltrunken, sturzbesoffen. "Hä äs stratzbesoffe vom Festplatz kumme."
 
 

stratz vull (Hem, Rld), stretze vull (Wun) -
 
sturzbesoffen, völlig besoffen. Wun.: "Dä Karle wor stretzevull, wie e aus da Wartschaft kom."
 
 

strawe (Bgh, Hem, Odf, Rkh,  Rld, Rph,  Wun) -
 
streuen. Wun.Imp.: strab! Veerem Haus ärres ganz glod, do müss Saalz gestrawed wäre." Odf.: "Ech hon da Dönga gestrawed. Ech strawe Grossome."
 
 

sträwe/ strewe (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rh, Wun) -
 
1. streben, 2. volltrunken  (ähnlich: "duune" und "dambisch") 3. stramm, starr, steif Odf.: "Dos äas zu strewe gebonne. Dä Gerdel äas ma zu strewe em de Leib. Dä äas strewe." Wun.: "Ech hun su lange em Kaale gestange, derr ech sträwe gefrore sein."
 
 

sträwe (Wun) -
 
streben. Wun.: "Hä sträwed noh Hijjerem."
 
 

sträwefull (Wun) -
 
sehr voll, randvoll. Wun.: "Mer hun der Korb sträwefull gepleckd."
 
 

Strawes, n. (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
 
1. Streu für das Vieh; 2. Kunstdünger. Wun.:  "Hosde ds Strawes als uffen Waa gelodd?" Odf.: "Strawes hölle."
 
 

Strawessäse (Odf, Rkh, Rph) -
 
Streusense.
 
 

Strawesschobbe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Streuhschuppen.
 
 

Strawesräache (Odf, Rkh, Rph) -
 
Streurechen.,
 
 

strebbe (Ban, Hem, Odf, Rkh, Rph, Rld, Wun) -
 
1. stehlen, klauen, 2. umziehen, überstreifen 3. abstreifen 4. sich entkleiden, 5. hinstürzen. Ban.: "Strebb dech!" Hem: "Hä streppde dos Hemd ewwa da Kobb." Odf.:"Dä strebbt. Du hösst mech bestrebbt. Hast du werra gestrebbt? Ech strebbe ned. Ech hon mech gestreppd. Ech woar nassgeschwäatzd on mussde mech erschd mol strebbe. Strebb da Pollowa ewwan Kobb." Wun.: "Ech honn de Bedde obgestreppd. Strepp da Pollowa ewwan Kobb. Die Ärmen mussde remstreppe. Hie sein de schworze Beere schonn alle gestrebbt.  Ech sein su nass worrn, derr ech mech strebbe müss."
 
 

Strebbel, Pl.: Strebbel  (Wun) -
 
langes, schmales, zusammenhängendes Stück, langer Streifen (Stoff, Land). Wun.:  "Der schmole Strebbel Laand lesst sech ned güd medt Maschine bearwe."
 
 

Strebber, Pl.: Strebber (Wun) -
 
Holzrahmen mit Handgriff, vorne mit Metallzinken (zum Abstreifen der Blaubeeren). Wun.: "Wer veel Beere siche wäll, der schaffd sejj om besde en Strebber o."
 
 

Strech, Dim. Strichelche (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strich. Odf.: "Dos äas öngarm Strech dobei rauskomme. Du höst mech no Strech on Foore beloje. Dos ged ma ganz gäjen Strech. Do mach ech deer en Strich durch. Die Fraa ged offen Strich."
 
 

Strechääre (Wun) -
 
Streicherde. Wun.: /(geriebener Sandstein zum Messerschärfen). Wun.: "De Strechääre wür uffem Strechbräädt varäwwe un dodruff würen de Mässer gestrache, desse schorb würen."
 
 

streche, strach, gestrache (Wun) -
 
streichen. Wun., Präs.: ech strechen, dü strechesd, hä strechd, mer strechen, ehr strechd, se strechen; Prät.: ech strach, dü strachesd, hä strach, mer strachen, ehr strached, se strachen; Konj.: ech striche, dü strichesd, hä striche, mer strichen, ehr striched, se strichen; Imp.: strech !
 
 

streire, streed, gesträrre (Wun) -
 
streiten. Wun., Präs.:ech streiren, dü streitsd, hä streid, mer streiren, ehr streid, se streiren, Prät.: ech street, dü streeresd, hä streed, mer streeren, ehr streered, se streeren; Konj.: ech streere, dü streeresd, hä streere, mer streeren, ehr streered, se streeren; Imp.: streid !
 
 

Streifel (Wun) -
 
Streifel (Flurname). Wun: "De Grußdande hadde on "Streyfel" gefrejjet." (geriebener Sandstein zum Messerschärfen).
 
 

Streech f., Pl. Streeje (Bgh, Wun) -
 
Streiche. (Streichbrett mit aufgenageltem Sandpapier zum Messerschärfen.) Wun.: "Med da Streche bolierde ma de Zenke von Hulzgawwel." Bgh.: "em dä Streech" (ungfähr):
 
 

Streech, mas., Pl.: Streeche (Wun) -
 
1. Streich, mutwillige Handlung, mit der andere geneckt oder getäuscht werden; 2. ungefähre Zeitangabe. Wun.: "Hä kemmt emme fenwe. Jo, su em der Streech kumm ejj ää."
 
 

Streechääre (Wun) -
 
geriebener Sandstein (zum Messerschärfen).Wun.: "De Strechääre wür uffem Strechbrääd varäwwe un dodruff würen de Mässer gestrache, desse schorb würen."
 
 

Streechbrääd (Wun) -
 
Streichbrett, (Brett, auf dem Sandstein zum Messerschärfen zerrieben wird). Wun.: "Merrem Strechbrääd worsch emstannich, de Mässer schorb ze mache."
 
 

streeche (Wun) -
 
streichen. Wun: "Strech da moo dei Kleed strack!"
 
 

Streechpinnche (Wun) -
 
Streichholz. Wun.. "Reech ma moo de Strechpinnercher!"
 
 

stregge/ strecke (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
 
1. strecken, 2. stricken, 3. ein Erbe austeilen. Bgh.: sech stregge - stürzen,flach hinfallen, de Huure stregge - die Haare kämmen. Wun.: "Äs streckt e Poar Hansche feeren Obba."
 
 

uff Streggde kumme (Bgh) -
 
verrechnen, ausgleichen, in Ordnung bringen, abkürzen.
 
 

Streggstogg/ Streckstock/ Pl.: Streggstegge  (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) -
 
Stricknadeln. Wun.: "Bei demm Goore mürr ech die degge Streggstegge nämme."
 
 

Streggwarg/ Streckwark (Wun) -
 
Strickzeug. Wun: "Bu hun ech bluß mei Streggwarg hengeleed?"
 
 

streire, gestreere/gesträrre (Bgh, Rld, Wun) -
 
streiten.Wun.: "De Känne hun sech gesträrre."
 
 

streche (Odf, Rkh, Rph) -
 
1. streichen. Odf.: "Dos äas geträache worn. Dos käste da de Baa streche. Die Katze strecht ma em de Baa rem." 2. streicheln. "Die wäll gestrechelt wern. Ech strechen se immer."
 
 

Strechpinnche (Wun) -
 
Streichholz. Wun.: "Reech ma moo de Strechpinnercher!"
 
 

streire, gestreere  (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
 
streiten. Odf.:   "Die sei werra om Streire. Hon se da etze fertech gestreere ?"
 
 

streirech (Odf, Rkh, Rph) -
 
streitig. Odf.: "Dos mach ech dä streirech."
 
 

Streit (Odf, Rkh, Rph) -
 
Streit. Odf.: "Dä Streit nemmt ka Änne."
 
 

streitbar (Odf, Rkp, Rph) -
 
streitbar. Odf.: "Dos sei streitbare Mänsche."  
 
 

Streitwaald  (Wun) -
 
Streitwald (Flurname). Wun.: "Da Streitwaald, darr äs der gruße Waaåld, der veer baale zweehunnert Johr zwescher Wunnerthause un Hallembäärg uffgedeeld worrn äs."
 
 

Streirerei (Odf, Rkh, Rph) -
 
Streitrerei. Odf.: "Sie kinn die Streirerei einfach ned losse."  
 

Strembe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strümpfe, Odf.: "Deer lommen de Strembe, Ech strecke da Strembe,"

Kniestrembe, Kniestrümpfe,  Wollstrembe, Wollstrümpfe, Strembcha, Strümpfchen, Männastormp, Mäennerstrümpfe,  Strombhose, Strumpfhose,   Männerstrumpf,  Strombbaennel, Strumpfband, Sparstromb, Sparstrumpf,
 

Stremmel, Pl.: Stremmel (Rld, Wun) -
Striemen. Wun.: "Dos Paard hat en Stremmel uffem Regge."
 
 

Streppel, Pl.: Streppen (Odf, Rkh, Rph) -
 
Sträucher, Gestrüpp. Odf.: "Do wösse leura Streppen. Derch die Streppen kemmd ma ned mieh derch."
 
 

stretze (Wun) -
 
spritzen. Wun.: Barr Ochde, loss de Forwe nerr uffen Borre stretze!
 
 

Stretzebesse (Wun) -
 
1. Spritzbüchse, 2. abwertende Bezeichnung für Mädchen. Wun.: "Der fra(i)che Junge riff: Dü bäst e aale Stretzebesse!"
 
 

Streust (Odf,Rkh,Rph) -
 
Strauß (Blumenstrauß).
 
 

Streuselkuche (Gro)
Streuselkuchen.
----------------------------------------------------------------------------
   
Streuselkuche  -  Platte-Kuche
E Rezept vo Hacklers Anneliese, Großebach
                        
No deam Rezept bick mei Oma frieher jeden Sonowend ehren geliewete Streuselkuche.

Zugowe:
375 g  Wääsemeahl; 20g Heawe; 1 Prise Saalz; 1 Ääje; 180 cmm Melche; 60 g Boder; 60 g Zocker

Aus dea Zugowe mächt ma en Heawe Däk. Dä Däk gutt off geh losse,
on off eam egeschmorte Bleach ausroll'n.
Da dä Däk met 1 Eßläffel zerlossee Boddder beschmärn.

Zugowe der de Atreuseln.
250 g Wääsemeahl; 150 g Bodder; 1 Measserspetze Zimt

Aus dä Zugowe Streuseln mache, on off dea Kuche strawe Nochmols offgeh' losse,
on dea Streuselskuche bei 220 Grad C cirka 15 - 25 Minute backe

___________________________________________________________________________________________________________________
 
Strich, Dim.:  Strichelche (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
Strich. Bgh.: "immed uff'm Strich hon" ( =jemand nicht leiden können), "nu Strich un Foare vadrasche" (=kräftig verdreschen). Odf.: "Dos äas öngarm Strich dobei rauskomme. Du höst mech no Strich on Fohre beloje. Dos ged ma ganz gäjen Strich. Do mach ech deer en Strich durch. Die Fraa ged offen Strich."  Wun.: " Ds Wärer harr ins en Strich derch de Racheninge gemocht."
 
Bgh.: "aus de Striche sei" (aus der Gegend zwischen Elsoffund Latzbruch kommen).
 
 

striche, sträch, gesträche (Bgh, Hem, Rld),  streche (Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
streichen. Wun.: "Strech da moo dei Kleed strack!" Odf.: "Dos käste da o de Baa streche. Dos streche ma derch. Dos aäs derchgesträache. Dos äas gesträache worn. Dos äas e gestrichelde Linie." Oddf.: "Dos streche ma derch. Dos äas derchgestraeache. Dos äas gesträache worn."
 
 

Strief (Bgh) -
 
Streifen. Bgh.: "en Strief hon" (eingbildet sei).
 
 

strikdo -
 
strikt, ohne Ausnahme, strengstens. Wun.: "Der Mann äs strikto emme sewwe ausem Haus gegange."
 
 
 
dos streche ma derch, das streichen wir durch, dos aeas derchgestraeache, das ist durchgestrichen,
 
 
, dos kaeste da obstreche, das kannst du dir abstreichen, die Fraa gett offen Strich, die Frau geht auf den Strich,
 
 

Strech, Dim. Strichelche (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strich. Odf.:  "Dos äas öngarm Strech dobei rauskomme. Du höst mech no Strech on Foore beloje. Dos ged ma ganz gäjen Strech. Do mach ech deer en Strich durch. Die Fraa ged offen Strich."
 
 

Strechääre (Wun) -
 
Streicherde. Wun.: /(geriebener Sandstein zum Messerschärfen). Wun.: "De Strechääre wür uffem Strechbräädt varäwwe un dodruff würen de Mässer gestrache, desse schorb würen."
 
 

Streifel  (Wun) -
 
Streifel, (Flurname). Wun: "De Grußdande hadde on "Streyfel" gefrejjet." (geriebener Sandstein zum Messerschärfen).
 
 

striche, sträch, gesträche (Bgh, Hem, Rld), streche (Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
streichen. Wun.: "Strech da moo dei Kleed strack!" Odf.: "Dos käste da o de Baa streche. Dos äas geträache worn."
 
 

Strief (Bgh), Striefe Pl.: Striefe (Wun) --
 
Streifen. Bgh.: "en Strief hon" (=eingebildet sein). Wun.: "Da Omma ähre Scherzeworren bloun hadden schmoleweyße Striefe."
 
 

striefe (Wun) -
 
gestreift machen. Wun.:"Wenn se de Bääme emgemochd hadden, da würren de Stemme merrem Stießer gestriefd , damed se besser trockden."
 
 

striefich (Wun) -
 
streifig. Wun.: "De Omma wäll dos striefijje Kleed ozieh."
 
 

strietze (Fdg, Hem, Wun) -
quälen, trietzen, peinigen. Wun.: "Dech wären se beim Melledeer noch geheerich strieze!"
 
 

striewe (Odf, Rkh, Rph, Wun) -
 
streuben. Odf.: "Werem striewesde dech da so? Du striewesd dech veer da Arwed." Wun.: "Hä striewede sech med Ha(i)nge un Fisse."
 
 

Strijel (Odf,Rkh,Rph) -
Striegel.
 
 

strijen (Odf, Rkh, Rph) -
 
striegeln. Odf.: "Ech strijen de Kieh. Die musse gestrijelt wern."

Stroch
, Pl.: Ströche (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strauch.
 
 

Strofarwed (Odf, Rkh , Rph)
Strafarbeit.
 
 

strofbar (Odf, Rkh, Rph) -
 
strafbar. Odf.: "Dos äas strofbar."
 
 

Strofe (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
 
1. Strafe. Odf: "Dä hött sei gerächte Strofe kreje. Strofe muss sei." 2. Strophe. Odf.: "Dos Lied hött drei Strofe. Mer sängen dos Lied med all sein Strophe." Bearb.: H. Parzinski, Rkh
 
 

strofe (Wun) -
 
strafen. Wun.:"Der äs gestrofd med demm mischande Weiwesmansch. Ech sein genung gestroft."
 
 

stroffrei (Odf, Rkh, Rph) -
 
straffrei.
 
 

Strofgefangene (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strafgefangene.
 
 

Strofregista (Odf, Rkh,Rph) -
 
Strafregister.
 
 

Stroh (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stroh. Odf.: "Da äas awwa Feuja em Stroh. (= großer Ärger) Du höst nur Stroh em Kobb."
 
 

Strohbette (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohbett.
 
 

strohblond (Odf, Rkh, Rph) -
 
strohblond Odf.: "Die hött strohblondes Hoor."
 
 

Strohblunmme (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohblume.
 
 

Strohbobbe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohpuppe.
 
 

Strohdach (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohdach.
 
 

Strohfeuja (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohfeuer. Odf.: "Dos äas nur e Strohfeuja."
 
 

strohdoof (Odf, Rkh, Rph) -
 
strohdoof. Odf.: "Du bäast strohdoof."
 
 

strohech (Odf, Rkh, Rph) -
 
strohig.
 

Howwastroh, Haferstroh
 

Strohl,
Pl.: Strohn (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strahl. Odf.: "Mer le-erse de Doffen off Strohn. Dä liijed o äna Strohl."
 
 

Strohle Pl.: Strohle (Wun) -
 
1. Streifen, Linie (als Muster); 2. Reihe (als unbestimmte Mengenangabe von Gegenständen). Wun.: "Ech hunn da glejj e gaanze Strohle Stefde uffen Desch geleed."
 
 

strohle (Wun) -
 
strahlen. Wun.: " De Sunne strohlt Raa." (Es gibt bald Regen.)
 
 

strohlich, strohlijje (Wun) -
 
gestreift. Wun.: "Der bloone Jacke basst woll om besde zü demm strohlijje Rock."    
 
 

Strohgezotta (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohgestreu. Odf.: "Hie äas leura Strohgezotta."
 
 

Strohhäf (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohhaufen.
 
 

Strohhalm (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohhalm. Odf.: Dä klammart sech o jeden Strohhalm."
 
 

strohln (Odasch ganze Gesechde."f, Rkh, Rph) -
 
strahlen. Odf.: "Dä strohlt ewwasch gane Gesechde.
 
 

Strohmann (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohmann.
 
 

Strohpösch (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohballen,
 
 

Strohsäl, Pl.: Strohsäla (Odfr, Rkh, Rph) -
 
Strohseil.
 
 

Strohschnerra (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohschneider.
 
 

Strohwetwer (Bkb) -
 
Strohwitwer.
 
 

Ströiss,  Ströissse (Wun) -
 
Strauß.Wun.: "De Känne hun da Omma en Ströiss Blümme gepleckt."
 
 

Strom (allg.) -
 
Strom (Elektr.Strom). Odf.: "Des ganze Haus stedt önga Strom." Wun.: "Da Vadder hot da elektrische Strom abgestaald, weile e nöwwe Steckdose oschließe wäll."
 
 

Strom, Pl.: Ströme (allg.) -
Strom (Wasser). Odf.: "Dä schwemmt gäjen Strom. Es ränd ee Ströme."
 
 

stromobwärts (Odf, Rkh, Rph) -
 
stromabwärts. Odf.: "Es gett stromobwärts."
 
 

Stromkawel (Odf, Rkh, Rkp) -
 
Stromkabel.
 
 

Stromausfall (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stromausfall. Odf.: "Bei ins äas Stromausfall."
 
 

Strömonge (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strömung. Odf.: "Dä hött e große Stroemonge."
 
 

Stromschlog (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stromschlag.
 
 

Stromhäusche (Odf, Rkh, Rph)
 
Stromhäuschen, Transformatorenhaus.
 
 

Stromkräs (Odf, Rkh, Rph)
 
Stromkreis.
 
 

Stromleidonge (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stromleitungen.
 
 

Strommast (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strommast.
 
 

Stromrächninge (Hem, Rld), Stromräachnonge (Odf, Rkh, Rph)
 
Stromrechnung,
 
 

Stromzähler (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stromzähler.

stromobwärts (Odf, Rkh, Rph) -
stromabwärts. Odf.: "Es ged stromobwärts."

Strömonge (Odf, Rkh, Rph) -
Strömung. Odf.: "Dä hött e große Strömonge."
 
Strömen (Odf, Rkh, Rph) -
z.B.: Odf.. "Es ränd e Strömen."

Stronk, Pl.: Strönke (Odf, Rkh, Rph) -
Strunk. Odf.: "Da Stronk schneire ma aus derm Kappeskobb raus. Die Strönke komme all offen Kompost."
 
Stronz (Odf, Rkh, Rph)-
Strunz. Odf.: "Worschde werra offem Stronz?"

Stronza (Odf, Rkh, Rph) -
Streuner. Odf.: "Du bäeast en Stronza."

Stronze (Fdg) -
alte Streunerin.

stronze (Ban), strunze (Wun) -
1. angeben, aufschneiden, prahlen,  2. müßig umhergehen. Wun.: "Hosdes gehorrt, wie e strunzd med seim nöwwe Audo."

stronze (Odf, Rkh, Rph) -
streunen. Odf.: "Du bäst nur dorem om stronze. Wo höst du da rem gestronst?,,
 
 

Stroomer (Hem, Rld) m. –
Herumtreiber
.

Strudde
(Wun) -
 
1. Speiseröhre, 2. Luftröhre. Wun.: "Känd hadde en Prömmekarn ee de vakehrde Strudde kreeje."
 

Struh
, PL.: Streher (Bgh, Hem, Rld,  Wun), Stroh (Odf, Rkh, Rph) -
Stroh. Odf: "Da äs awwa Feuja em Stroh. (Dann ist aber Feuer im Stroh- großer Ärger.)  Du höst nur Stroh em Kopp." Bgh.: Struh un Lehm" (=Gericht aus gestampften Kartoffeln, Sauerkraut und Lehmresten). Wun.: "De Da(i)cher worren frieher med Struh geda(i)ckt. - Warf nogge Struh vom Geresde renger!" 2 Gebinde aus den ausgedroschenen Strohhalmen mehrerer Getreidegarben  Wun.:"De Da(i)cher worren frieher med Struh geda(i)ckd. - Warf nogge Struh vom Geresde renger!"
 
 

Strüch, Pl.: Striche (Bgh, Hem, Rld, Wun), Stroch, Pl.: Streppel/ Ströche (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strauch. Bgh.: "aus de Striche komme" (= aus der Gegend zwischen Latzbruch und dem Elsofftal kommen). Wun.: "Hie sall noggen Strüch hengesaßt wäre." Striche Pl. (Wun) -
 
1. Gebüsch; 2. belaubte, benadelte Zweige. Wun.:  "De Känne hunn sejj enn Striche vasteckeld. Die Striche sein vo insen Fichde."
 
 
 

Struh (Bgh, Rld) -
 
Stroh.
 
 

Struhbedde (Hem, Rld), Strohbette (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohbett.
 
 

struhblond (Hem, Rld), strohblond (Odf, Rkh, Rph) -
 
strohblond. Odf: "Die hött strohblondes Hoor."
 
 

Struhblümme (Hem, Rld), Strohblunmme (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohblume.
 
 

Struhdach (Hem, Rld), Strohdach Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohdach.
 
 

struhdoof  (Hem, Rld),  strohdoof (Odf, Rkh, Rph) -
 
strohdoof. Odf: "Du bäast strohdoof." (Schimpfwort)
 
 

struhich
(Hem, Rld), strohech (Odf, Rkh, Rph) -
 
strohig.
 
 

Struhfeia (Hem. Rld), Strohfeua (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohfeuer. Odf.: "Dos äas nur e Strohfeuja."
 
 

Struhhöf (Hem, Rld), Strohhaef (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohhaufen.
 
 

Struhhalm (Hem, Rld), Strohhalm (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohhalm. Odf.: "Dä klammard sech o jeden Strohhalm."
 
 

Struhle , Pl.: Striehle (Bgh, Wun) -
 
Strahl, Reihe. Wun.: "Dos klääne Känd lissen Strühl ee ds Gros stretze."
 
 

Struhmann (Hem, Rld), Strohmann (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohmann.
 
 

Struhbubbe (Hem, Rld), Stropoppe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohpuppe
 
 

Struhpüsch (Hem, Rld), Strohpösch (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohballen.
 
 

Struhschneira (Hem, Rld) , Strohschnerra (Odf, Rkh, Rkp), Struhschnerrer (Wun) -
 
Strohschneider. (Gerät zum Schneiden von Stroh) B"eveer ma da Ha(i)cksler kreejen, hadde maren Struhschnerrer uffem Denn steh."
 
 

Struhseel, Pl.: Struhseela (Hem, Rld), Strohsäl (Odf, rkh, Rph) -
 
Strohseil.
 
 

Struhwitwer (Hem, Rld) , Strohwitwer (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strohwitwer.
 
 

strulleren  (Wun) -
 
in kräftigem Strahl, geräuschvoll urinieren. Wun.: "Der Junge strullerd ee de Bach."
 
 

Strumb,  Pl.: Strembe (Bgh, Hem, Rld, Wun), Stromb, Pl.: Strembe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Strumpf. Wun.:  "Die Strembe hot de Grußmudder noch sälwerd gestreggt."
 
 

Strumbbängel (Bgh, Hem, Rld), Strombbännel (Odf, Rkh, Rph), Strumbba(i)ngel , Pl.: Strumbba(i)ngel (Wun) -
 
Strumpfband . Wun..: "Da Grußmudder ärren Strumbba(i)ngel abgegange."
 
 

Strumbkabbe (Bgh, Wun) - fem.
 
gestrickte, enganliegende Wollmütze. Wun.: "Dösse ärres kaald, setz da doch dei Strumbkabbe uff!"
 
 

Strumbgore (Wun)  -
 
Strumpfgarn.
 
 

Strumbhuse (Hem, Rld), Strombhose(Odf, Rkh, Rph) -
 
Strumpfhose.
 
 

Strürel, Pl.: Strürel (Wun) -
 
Strudel. Wun.: "De Grußmudder bick feer de Sunndaag alsemoo en Strürel."
 
 

Struße (Bgh,, Hem, Rld), Stroße Pl. Stroße (Wun) -
 
Straße. Wun.: "De Känne senn awwer ned ewwer die gefehrlijje Stroße geh."
 
 

struwwelech (Odf, Rkh, Rph), strüwwelich (Bgh, Hem, Rld, Wun) -
 
struppig, strubbelig. Odf.: "Kämm da mol die struweleje Hoorn. Wun.: "Kemm da moo dei strüwwelijjes Hoor!"
 
 

strunze (Wun) -
 
müßig umhergehen, prahlen. Wun.: Hosdes gehorrt, wie e strunzd med seim nöwwe Audo."
 
 

Strüpp, Pl.: Strüppe (Wun) -
 
Zugband oder Gummiband, das durch Rock- oder Hosenbund gezogen wird. Wun.: "Ech kann die Strumbhose ned ozieh, da Strüpp äs lahm."
 
 

strüwwelich (Bgh, Hem, Rld)
 
1. struppig, zerzaust, 2. brenzlich.
 
 

Strüwwelkobb (Wun) -
 
Strubbeklkopf (Mensch mit zerzaustem, wirrem Haar.) Wun.: ""Dü wädd do doch net met su em Strüwwelkobb hengeh?"
 
 

Struwwelpeter (Odf, Rkh, Rph) -
 
Struwwelpeter. Od.: "Du bäast en Struwwelpeter."
 
 

stüa (Bgh) -
 
stur.
 
 

studdarer (Bgh) -
 
stottern.
 
 

Stühl, Pl.: Stihle (Bgh) -
 
Stuhl.
 
 

stulbare (Bgh) -
 
stolpern.
 
 

stulz (Bgh) -
 
stolz.
 
 

Stumb, Pl.: Stembe (Bgh) -
 
Stumpf
 
 

stumb (Bgh, Hem, Rld) -
 
stumpf.
 
 

stumbe (Hem Rld) -
 
stoßen.
 
 

Stunk (Wun) -
 
Streit, Ärger. Wun.: "Uff der Feier salls gasder Owed Stunk gegää hun."
 
 

Stunne (Bgh) -
 
Stunde.
 
 

stuuße( (Bgh, Hem, Rld) -
 
stoßen.
 
 

Stuußkarrn (Bgh) -
 
Stoßkarren.
 
 

Stuwwe, Dim.: Stebbche (HemRld) Stowwe (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stube.
 
 

Struhle (Bgh) -
 
Strahl, Reihe.
 
 

Strumb, Pl.: Strembe, Dim.: Strembcha (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
 
Strumpf. Odf.: "Ech strecke da Strembe."
 
 

Strumbbängel (Bgh) -
 
Strumpfband.
 
 

Strumbkappe (Bgh) -
 
Zipfelmütze.
 
 

Strüpp (Rld) -
Schnur, Gummiband zum zusammenziehen.

Struße (Bgh) -
 
Straße.

strüwwelich (Bgh, Hem, Rld), struwwelech (Odf,Rkh,Rph) -
struppig, zerzaust. Odf: "kkämm da mol die struweleje Hoorn Du bäast en Struwwelpeter." Bearb.: H. Parzinski, Rkh,

Struwwelpeter (allg.) -
Struwwelpeter.

stüa
(Bgh), stur (Obd, Rkh, Rph, Wun) -
 
stur. Odf.: "Du bäast so stur wie en Bulles." Wun.: "Hä äs stur bei seiner Määninge bläwwe."
 
 

Sturkobb (Odf, Rkh, Rph)-
 
Sturkopf. Odf.: "Du bäast en Sturkobb."
 
 

studdare (Bgh), studderen (Wun) -
 
stottern. Wun.:  "Dås Känd studderde veer lödder Uffrejinge."
 
 

Studende-blümme (Wun) -
 
Studentenblume (Tagetes spec.). Wun.: "Die Studendeblümme ziehn ech veer un plaanzen se da sperer veer ds Haus."
 
 

Stufe, Pl.: Stufe (Odf, Rkh, Rph, Wun), -
Stufe.  Odf.: "Nämm ned zwee Stufe uff äämoo!"
 
 

stufech (Odf, Rkh, Rph) -
 
stufig.
 

Stühl (Bgh, Hem, Rld), Stuhl (Fdg, Odf, Rkh, Rph) , Pl.: Stiehle, Dim.: Stiehlche-
Stuhl.  Odf: "Hä setzd zwöscha zwee Stiehle." Wun.: "Der Junge kann ned rüüch setze, der juckelt immer uffem Stühl hen un her."
 
 

 Nöchtstuhl, Nachtstuhl,
 
 

Stuhlbaa (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stuhlbein.
 

Stuhllänn (Odf, Rkh, Rph)
 
Stuhllehne.

stulbare (Bgh), stulberen (Wun) -
 
stolpern. Wun.: "Römm dås Geschärr ausem Wäg, sust stulbert noch immed drewwer!"
 
 

Stulz (Wun) -
 
Stolz. Wun.: "Dos wärdem sein Stulz vabiere."
 
 

stulz (Bgh, Wun)) -
 
stolz. Wun.: "Hä wor stulz, derre doås fardich broocht hadde."
 
 

stulziere (Wun) -
 
stolzieren. Wun.: "Äs stulzierde veer inser Nose her un dood su, wie wenns ins ned sehje."
 
 

Stumb, Pl.: Stembe (Bgh, Wun) Pl. Steymbe (Wun) -
 
Stumpf. Wun.: "Hä hot die aale Owestbäme emgemocht, nür de Steymbe stehn noch."
 
 

stumb (Bgh, Hem, Rld, Wun) -
 
1. stumpf, 2. kurz. Wun.: "Äs håt sech de Hoore stumb schneire losse. Die Klange äs stumb worrn."
 
 

stumbe (Hem) –
 
stoßen
 
 

stumbelen (Wun) -
 
etwas durch Stampfen zerkleinern. Wun.: "Ech müss noch de Duffel stumbelen, da äs ds Meddagässe fardich!"
 
 

Stumbeler (Wun) -
 
Stampfer (für Kartoffeln). Wun: "Da Stumbeler, der ma ee da Keche hådden, dos worren Hulzkulwe merrem Steel dro."
 
 

Stumbelfass (Wun) -
 
Butterfass. Wun.: "De Grußmudder sass merrem Stumbelfass ee da Keche un mochde Budder."
 
 

stumm  (Wun) -
 
stumm. Wun.: "Sag wos, dü bäst doch ned stumm !"
 
 

Stummel (Wun) -
 
Stummel. Wun.: "Da Obba harre Zigarr geräächert, da Stummel qualmt noch."
 

Stunne, Pl.: Stunne (Bgh, Wun) -
 
Stunde. Wun.: "Ec
 
 

Stuuß,; Pl.: Steeße (Hem, Rld, Wun) -
 
1. Stoß, Schubs; 2. Stapel; 3. kurz bWegstrecke. Wun.: "Der Junge gabb dem Madche en Stuuss, derres dehennfill. Hä harren Stuuß Haa en Stall broochd. Mer sein da Stuuß nuffgefohre."
 
 

stuusse, stiss, gestuuse (Hem, Rld, Wun.)
 
stoßen. Wun. Präs: ech stuussen, dü steessesd, hä steessd, mer stuussen, ehr stuussd, se stussen; Prät.: ech stiss, u.s.w.; Konj.: ech stisse, u.s.w. Imp.. stuss !  "Da Rehbogg stiss merren Harner noo dem Känd."
 
 

Stuußkarrn (Bgh) -
 
Schubkarre.
 
 

stutzen(Wun) -
 
1. jetzt, sofort; 2. plötzlich, unversehens (in der Redensart "uff de Stutz").Müss dos da uff de Stutz sei?
 
 

stutze (Odf, Rkh Rph) -
 
1. stutzen. Odf. "Etze stutzte awwa. Do hon ech gestutzt." 2. beschneiden. Odf: "Dä kriet erscht mol de Fledde gestutzt."

stutzech (Odf,Rkh,Rph) -
 
stutzig. Odf. "Dos mächt mech stutzech."
 
 

Stutzboart- (Odf, Rkh, Rph) -
 
Stutzbart. Odf: " Dä med seim Stutzboart.
 
 

stutzich (Wun) -
 
stutzig. Wun.: "Alse dos gesaat hadde, do sein ech stutzich worrn."
 
 

Stuwwe, Dim.: Stebbche (Hem, Rld, Wun), Stowwe, Dim.: Stewweche (Odf,Rkh,Rph) -
 
Stube. Odf: "De gurre Stowwe. Dos äas e klänes Stewweche." Wun.: "Ech wäll de Veerha(i)nge ee da Stuwwe wasche."
 
 
Title
Impressum:

Dr. Peter Kickartz, 57319 Bad Berleburg - Hemschlar, Hof Rinthersbach. Postalisch: 52074 Aachen, Hans Böckler - Allee 3
Zurück zum Seiteninhalt